Godswonder: nieuwe toekomst voor Havenkerk

SCHIEDAM – Een godswonder. Zo noemde Ubbo Hylkema de feestelijke aanleiding waarvoor vanmiddag een aanzienlijke groep mensen zich had verzameld in de Havenkerk. De overdracht van de kerk, formeel de Johannes de Doperkerk en al jarenlang een zorgenkind, aan de nieuwe eigenaar Boei.

Hylkema was zelf een van de doorslaggevende personen in een proces dat al in in 2006 begon, toen het kerkgenootschap van Maasbach van de kerk af wilde. Hij zag de bijzondere historische, religieuze en architectonische waarde van het gebouw – uitersten die elkaar ontmoeten: de Waterstaatskerk, strenge, droog en protestant, en het katholieke, weelderige interieur met bijzondere kunstwerken – en wist partijen en vooral ook financiers bij elkaar te krijgen.

Zo waren er meer sterkhouders, zoals voetbalanalitici ze zouden noemen. Frans Griffioen, secretaris en per saldo ook penningmeester van Stichting tot Restauratie en Instandhouding van de kerk aan de Lange Haven e.o. (SRI), was vanaf 2006 betrokken bij het vinden van een nieuwe eigenaar en gebruikersfunctie voor de kerk. In 2008 was het al zo ver: de Havenkerk zou een viersterrenhotel worden, met de kerkruimte als lobby, restaurant en concertzaal en omliggende percelen als het Bijbelhuis en de voormalige pastorie van de kerk aan de Hoogstraat, waarin nu Zavor is gevestigd waarin de kamer gerealiseerd zouden worden. De financiële en economische crisis doorkruiste de plannen, 'vooral omdat particuliere financiers zich terugtrokken'. De gemeente was ondertussen eigenaar van het pand en naastgelegen Bijbelhuis – met daarin ooit een evangelische boekwinkel – geworden.

Daarna is er gerestaureerd aan de kerk, van boven naar beneden. Het dak is weer lekdicht, de koepel staat er mooi bij, ramen en beelden zijn hersteld. In dit proces had Vera van der Vlerk als projectmanager een belangrijke rol. Totale kosten: 3,5 miljoen euro – waarvan ongeveer een miljoen kwam van Fonds Schiedam Vlaardingen. Tussen de bedrijven door werden er evenementen georganiseerd, zoals het Chocoladefestival, het Suikerzoet Filmfestival en het Jeneverfestival.

Tot bleek dat de vloer van de kerk echt niet meer geschikt was om grootschalige evenementen 'te dragen'. Betonrot. De Nationale Maatschappij tot Restaureren & Herbestemmen van Cultureel Erfgoed, door het leven gaand onder de naam Boei, was ondertussen betrokken geraakt bij de kerk. Toen bleek dat herstel van de betonvloer nog eens 6,5 ton zou gaan kosten, koos de gemeente voor verkoop aan Boei. Zie dit artikel.

Dat is volgens alle betrokken de partij die kennis, kunde en ervaring heeft met het herbestemmen van bijzondere gebouwen, zoals kerken. Zie ook hier. Directeur Religieus Erfgoed Sylvia Pijnenborg van Boei nam vandaag in een koude kerk feestelijk en formeel de sleutel en het eigendom over van SRI. “Meestal als we dit doen is het met een pand waar geen dak op zit, dat lekt en op instorten staat.” Daarmee vergeleken is de Havenkerk na de restauraties een plaatje.

Pijnenborg gaat ervan uit werkende weg de bestemming van de havenkerk helder te krijgen. Het wordt een evenementenlocatie, maar hoe dat moet al doende blijken. “Uit ervaring met andere kerken weten we dat het niet zo uitpakt als gedacht; het wordt leuker.” Dat is een proces van samenwerken met de stad en ondernemers in de stad, aldus Pijnenborg.

Vandaag sloegen de Zuid-Hollandse geduputeerde Rik Jansen en verantwoordelijk wethouder Marcel Bregman de eerste hand aan de vloer. In maart zal hun werk worden afgemaakt door de aannemer. Bedoeling is dat de vloer voor juni klaar is, om het Jeneverfestival te kunnen dragen. In de tijd daarna werd de kerkgang tussen kerk en Bijbelhuis en het Bijbelhuis aangepakt. Over drie jaar moet dat proces klaar zijn. Dan zouden er volgens Pijnenborg wekelijks evenementen moeten plaatsvinden, vooral voor de zakelijke markt.

PS. Dit artikel is na plaatsing aangepast. Het is niet de gemeente Schiedam die gisteren de kerk overdroeg aan Boei, maar de SRI. Deze stichting is nauw verbonden met de gemeente, dat dan weer wel.